ایشانچ تۉره

ماتمگه ایلنگن تؤی

حکایه

 حکایه شهر ادمگه سیغمه‌ی تۉلیب تاشگن، ایگنه تشلشگه بۉش جای یۉق. جنراتورلرده تریلّه‌تیب دیزل یاقه‌یاتگن ایشخانه‌لر، اوسته خانه‌لر و آشخانه‌لردن تۉلغه‌نیب کۉتریله‌یاتگن قویوق بوغ و توتونلر شهر فضاسینی خیره‌له‌تیب، تومن حاصل قیلگن. شهرنینگ تۉرت تېوره‌گی تاغلر بیلن اۉره‌لگن. شمالدن جنوبگه یاستنه توشگن تاغ شهرنی کون چیقر و کون باتر قیلیب ایکّی بۉلیب قۉیگن. باشکېنت مقامیگه اېگه بو یېر هواسی افلاسلیگی بیلن مشهور. شونده‌ی یانیدن فقط گینه قیشده سوو کۉرر دریا اۉته‌دی. تاغلرنینگ بېتیده، ایمی-جیمیده بیر کونده قوریلگن سینچ، گوه‌له اویلر جایلشگن. توبنده بای و بدولتلر، زیچ اهالی یشب تورگن تیپه‌ده اېسه کمبغللر یششه‌دی. انه شو اویلردن کۉککه اۉرله‌یاتگن نیم جان توتونلر خودّی اۉچ آله‌یاتگن کبی ارگ سرایینی هجومگه توتگنده‌ی گویا. تاغ بېتیده‌گی نارسمی، اۉز باشیمچه سالینگن اویلر، تورر جایی یۉق، تورلی سببلر بیلن باشکېنتگه کېلیب قالگن چیغای آدملرنینگ کلبه‌لری دیر. شهرنینگ افتینی بوزگن سَنب(حسابلب دیگنی)، کیم قنچه شهردارلر بو اویلرنی بوزیشگه هم کیریشدی، بیراق فایده‌سی بۉلمه‌دی. سووچیلر قیشین-یازین مَشکلرنی تۉلدیریب اویمه-اوی سوو ته شیب آب بارمَسه(سونی ته شیب آلیب بارمسه)، معنالی یششدن نشانه تاپمه‌یسیز بویېرده. شو مسکنلردن توریب، شهرنی بی ملال تماشا قیلسه بۉله‌دی. ایتیلگن تاغ یان بغیرلریده گوگردنینگ قطیسی گه اۉخشب زیچ قوریلگن اویلردن قییه‌لب، آقیب توشه‌یاتگن سیئیدیک(شاش)، اخلت و چیقندیلر انقیب دماققه اوره‌دی... گدای بارمس، مهمان کۉرمس بو اویلر بیر قره‌شده شهرده‌گی غوغا، هر خیل دعوا-یو، دنگنه‌لردن فارغ یشه‌یاتگنده‌ی تویوله‌دی؛ یۉق، اونده‌ی اېمس... چیقیندیلر شهر اریقلرینی بۉتقه گه تۉلدیریب یوبارگن، بو منظره انسان کۉنگلینی بوزیب، غشلته‌دی. اوستیگه یاغین قوییب بېرسه بارمی، کثافتلر قۉزیب(قؤزیماق-قؤزغلماق)، اریقلر حرکتگه توشه‌دی. حرکتگه توشه‌دی اېمس، تیقیلیب تاشه‌دی، اسپلت یۉللریگچه لاله زار قیلیپ تشله‌یدی. امنیتسیزلیک، یېتیشماوچیلیک کملیک قیله‌یاتگنده‌ی شهرگه بیر کېلیب-کېتیش مییه‌نی ققشته‌دی.

       شهر کۉچه‌لری بۉیلب(طول)، اینلب(عرض) یوررکن کیشی سودا رسته‌لری، مارکیتلر، تجارتخانه‌لر، دوکانلر تـوارلردن لیق تۉله کۉزگه تشلنه‌دی. مغازه‌لر آلدی-یو، یۉل یاقه‌لریده یایمه بازار قیزیگندن قیزیگن. ساتووچیلرنینگ: «منه لیلام بۉلدی! "سَی کو بَی کو!"، آپ قال!»-دېگن بلند قیچقیریقلری شهرگه شاوقین سالماقده. ایشک ارابه‌لرده، یېرلرده سَبد تۉلدیریب میوه-چیوه ساتووچیلرنینگ قییقیریشلری-یو، لیلامی فروشلرنینگ تاماق ایرتیب بقیریشلری شهرنی شاشیلتیرگن( شتاب بیرماق) مثال. ازدحام ارا بیر- بیریگه سورتیلیب، تورتیلیب یوریشه یاتگن بیر قتلم شهرلیکلرنینگ عادتیگه کیره‌دی. بیزاریلر کیله پۉچاغینی ارچیب یۉلککه اولاقتیررکن، خاتین- قیزلرنینگ اۉتیب قه‌تیشی بی ملال اېمس. تایب أیقیلیشه دی. آشخانه لرنینگ کیر سوولرینی غرپیلله‌تیب، دَنگ تۉله اریقه سیلپیب تشلر(می اندازند)؛ موز قیماق، سبزی سووی تیارلش ماشینلریدن توشه‌دیگن افلاس سوولر اریقنی سه‌سیتیب یوبارگن. ایت اېگه‌سینی ته‌نیمس بو تۉزیب کېتگن کېنتده چۉنتک کیسرلر هم اۉز ایشینی قیلیب، اولوشینی آلیب توره‌دی.

       کېچه گیده‌ی اېسیمده؛ بهارنینگ سۉنگی آیی اېدی. کون ایسیگن چاق، اویده زېریکیب نیمه قیلریمنی بیلمه‌ی، دیقّه نفسلیکدن ایچیم تارلیک قیلیب کوچه گه چیقدیم. کون ایسی باشله‌گن پلّه. بیردن هوا اینیدی، قیسقه گینه یاغیب بېردی. اوییمگه قه‌یتمه‌دیم، ایستر-ایسته‌مس سرویسگه مینیب، بیر شهرلب کېله‌ی دېدیم اۉزیمچه. قره‌سم کته گاوجوم شهر کۉزیمگه اۉزگچه منظره کسب اېتگن:

         اوچ کون آلدینگی مۉل یاغیشدن، شهر شلبّا. موترلر کۉچه لرنینگ افلاس سوویگه باتگنچه اۉمگن بېریب، سوو سچره‌تیب قتنه‌ماقده. شیپتیر اره‌لش، بلچیق سوولر تاشیب، شهر یۉلکلرینی یاپیب تشله‌گن. یۉلاوچیلر بورنینی اوشلب یۉلیگه دوام ایته‌دیلر. بیر "بلاسی بۉلمسه شودگارده قویروق نه‌یله‌سین!". بونی قره‌نگ، تۉقّیز آی سوو کۉرمه‌گن دریا نینگ ایکّی تامانیده یېرلشگن شهرده قۉل باله کېمه‌لر دَنگ قه‌یران سوو اوزره تینمه‌ی سوزه‌یپتی. سووسیز شهرده کېمه نیمه قیلسین؟ دېیمن کۉزلریمگه ایشانمه‌ی. یۉلاوچیلر سرَکنی کېسیب اۉتمه‌یدیمی؟ ارابه‌دن کېمه یسَب پول تاپه‌یاتگن کراکشلرنینگ آشیغی آلچی. چقان باله‌لر آدملرنی یۉلنینگ او بېتیدن بو بېتیگه آلیب اۉتیش حسابیگه جرق-جرق پول قازانماقده. ایش-یوموش بیلن شهرگه چیققن کیشی بیر مفصّل حمام آلمسه اوییگه کیره‌آلمه‌یدی. شو احوالده کیشیلر آغیر أیل لر-او، آی لر، کونلر درد و عذابیدن ناتینچ؛ خودّی، مستلرده گره‌نگ بیر قیافه‌ده اضطراب، تشویش بیلن یشب کېله‌دیلر.

        تقاعدگه چیققن قدم بابا خاتینی چمن خاله، کېنجه اۉغلی بهادر و ایکّیته نېوره‌سی بیلن اوزون آیللردن بویان شهرنینگ بیر چېتیده یشب کېله‌دی. اۉغلی بهادر عسکرلیککه کېتگن، خذمتدن بۉشب ترخیص آلیشگه باری-یۉغی اوچ آی قالگن. بیره‌م تاغه بیتابلیگی و کرونا باعث چمه‌سی بیر ییلدن بېری بویاقلرگه قاره‌سینی سالگنی یۉق. اېسکی دوستلر بیر-بیرلرینی راسه ایچیکیب ساغینگنلر. تۉییب گپیریب یوره‌ک زنگینی کېتکزیشگه نیمه یېتسین. قدم بابا دوستی بیره‌م تاغه ایکاولان بیر پیاله ایرته‌لبکی چای اوستیده اویاق بویاقدن صحبتلشیب، یازیلیب توریشیبتی. قدم بابا:

       "بیر کېلیب سن-ده اۉرتاق عمرگه وفا یۉق، دردلشیب کۉنگیل چیگیلینی یېچه‌یلیک، دم غنیمت"- دېدی دوستی بیره‌م گه یوزله‌نیب. چمن خاله اېسه دسترخوان یازیب، بیقینیدن بیر تنگچه سیری کېتگن کته‌کان سریق چاینکده چای دملب، اېسکی جوره لرگه تارتدی. قدردان دوستلر اوزاق-یقیندن سۉز باشلب حسرتلشه کېتدیلر. توروش- تورموشلری نینگ اېنی-بۉییدن سۉز آچیب، آبدان گپلشه‌یپتیلر.

        قدم بابا اوزون بۉیلیک، قاتمه‌دن کېلگن، قیرّه بورون، کېکیرتگی بۉرتیب چیقنراق، قاشلری چتیق، چۉزینچاق باشی بار، قاق سویک، قبرغه‌لری سنه‌لیب تورر، یوزلریده چرچاق و هارغینلیک قلقیب تورگن، قارنی ایچیگه تارتیب کېتگن آدم اېدی. شاشیب سۉزله‌یدی، گپیرگینچه "ر" حرفی تیلگه توتقیش بېرمه‌یدی. هر نېچه‌ده یېلکه‌لرینی بیر-بیر قاقیب قۉیه‌دی. جیکک کینه، ابجیر قـَدم بابا انچه‌دن بېری ایچیده ییغیلیب، اۉره‌لیب یاتگن دردلرینی تۉکیب سالماقچی بۉلدیمی یاکه بیر نرسه‌دن کۉنگلی خیره تارتگندیمی بیردن توتقه یب(در غضب بؤلماق، یانیب کویماق) کېتدی و کۉنگلیده‌گیلرنی بیر- بیر تۉکیب سالدی:

        - مېنگه قره دوستیم بیره‌م! یوزلریمگه تۉر یوگوریب، تیشلریم تۉکیله باشله‌گنی گه انچه بۉلدی. ناتینچلیک بیلیمنی بوکیب، روزغار سویگیمنی آقرتیردی- بیله سن. منه یاشیم آلتمیش اوچدن نریگه باره‌یپتی.قیرق بیر یاشیمدن بېری بیر لحظه بۉلسین تین آلیب، آسوده اویقو یوزینی کۉرمه‌گنمن. انقلاب!!! فقط اوریش، اوریش، اوریش و قان تۉکیش! نیمه، بیز خلق اوریش و اۉلیش اوچون دنیاگه کېلگنمیزمی،- دېب باشیدن قاره‌کۉل کلاه‌سینی یولقیب آلیب، بار کوچی بیلن یېرگه اوردی،- شویم حیاتمی، اۉرگیلی یره‌تگندن بو نیمه کون اخیر؟! قیسی گناهیمیز اوچون قانگه باتیب یشه‌یلیک؟-دېیه بیر چقور آه تارتیب، آغزینی یومیب، خۉرسینیب بورنینی تارتیب قۉیدی و یېنگلری بیلن کۉزلرینی ایشقه‌له‌گن(مالیدن) بۉلیب، حلقه‌لنگن یاشنی اریتدی.

        بیره‌م تاغه اېسه بۉیچن، یوزی قاتمه، سهل تۉله‌دن کېلگنراق، تۉشلی، گاوده‌لی، عینگی نینگ تیپه‌سیدن تیکیلیب قره‌گنیدن کۉزلری خیره‌لشگنینی بیلسه بۉله‌دی. بیر آز بوکچه‌یگن، اجین باسیب کېتگن یوزلری بۉزرگن؛ پیشانه‌سی تیریشگن آققینه آدم. هر دایم ساقالینی قیرتیشلب یوره‌دی. ایرَن- قــَـرن(حوصله بیلن، به فرصت) جان قولاغی بیلن حقیقی اۉرتاغی نینگ سۉزلرینی تینگلب تورگن بیره‌م تاغه تاماغینی قاقیب خیریلّه‌گن تاووشینی صافله‌دی:

        - کۉنگلینگ بوزیلیب، بېزاوته بۉله بېرمه دوستیم قدم، حق ایته سن بیلیب توریبمن، نیمه هم قیله آلردیک، کۉپنی باشیگه کېلگن سودا-اېکن!- دېب یوره‌گینی کۉترگن بۉلدی. "تقدیرنی تکبیر/تدبیر تؤغری(خلق تیلیده تکبیر دئیئله دی) (تدبیر اېمس میکن؟) قیلیب بۉلمه‌یدی"؛ قاچیب قوتیله آلمه‌یمیز، بَری بیر یازیلگنی بۉله‌دی، دېب تصدیق معناسیده باش ایرغیتیب قۉیدی. قدم بابا:

         - شونده‌ی دېیسن-او، یېتیم، یېسیر، گودک، چال، کمپیر، اۉق و بمدن قانیگه قاوریلیب اۉله بېرسه، بیر کون ایمس، أیکّی کون ایمس 40أیلدن آشه راق احوال شو! (بونی اۉزگرتیرینگ لطفاً) قاره بخت آدملر اېکنمیز برادر. نظریمده یېر آغیز آچگن، آذوقه‌سی انسانلر یتی (گوشتی) بۉلیب قالدی- یۉ. سیره تۉیمه‌یدی زمین آدملر گوشتیدن، مینگ-مینگ بیگناه انسانلرنی تارتیب کېتگنی -کېتگن. بو نیمه کۉرگولیک؟!! کونی کېچه مَچیتگه باردیم، جماعت نمازینی اۉقیشدن بورون ملا وعظ قیلدی.

         - نیمه لر دېدی؟ -سۉره‌دی بیره‌م.

         - نیمه دېردی؛ "الله یۉلیده جهاد قیلینگیز، پارتله‌تینگیز، جنت ایشیکلری شهرلرگه کېلیب قالدی. نریگی دنیاده سیزنی الله نینگ مکافاتی کوته‌دی. یېتمیشته‌دن حور و غلمان خذمتینگیزده بۉله‌دی..."- دېگن گپلرنی ایتیب، برچه نینگ حسّیاتینی قۉزغب سیغلتدی. مېن اېسه حیران قالدیم مینگ ییللردن بېری آته -بابامیز مسلمان کېلگنلر خداگه شکر. مونداق گپلرنی بیز ایشیتمه‌گنمیز...نماز-نیازیمیزنی قیلیب یورگن عادی بنده‌لری بۉلگنمیز،-حیرتی آشیب، کۉزلری چیققودیک بۉلیب، غضبله گپیریب بېردی.

         - توبه-توبه اؤزی اسره سین بونقه لردن. بوندن بېش بدترینی ایشیتسنگ بیزنینگ محله گه کېل اۉرتاق. نیمه‌سینی ایته سن اوییمیز کویدی قدم،- دېب اېدی یمکه، قدم بابا دوستی نینگ سۉزینی آغزیدی یولدی. گپ-گپگه اوله‌نیب، توگه‌مسدن داستان کېیتیدن قیغولی داستان باشله‌نیب کېته یپتدی.

          چمن خاله صُفه چه نینگ بیر چېتیده اېلپیب، قیمیر اېتمه‌ی، جیم، قولاق سالیب اۉتیرر، لبلرینی سهل-پل قیمیرله‌تیب قۉیردی. چمن خاله نینگ دردی قۉزیب دۉریله‌گن تاووش چیقریب یوم-یوم ییغله‌یپتی. خاله نینگ کۉرگن-کیچیرگنلری بولرنیکیدن هم اۉتیب کېتگن گه اۉخشه‌یدی. باشیگه توشگن اۉلیم-ییتیم، ماتم و مصیبتلریدن کۉزلری نینگ تېگره‌سی کۉکه‌ریب، ایچکریگه چۉککن... ایکّی سۉزیدن بیری اۉغلی بهادرنی اۉیلنتیریش بۉلیب قالگن. ینه شوندن گپ باشلرمیکن دېسه، یۉق، باشقه نرسه‌دن گپ آچدی خاله. چمن خاله بیردن گپگه قۉشیلیب، اۉتگن تون کۉرگن توشینی گپیره کېتدی. درد و الملری اېسیگه توشیب، سۉزی نینگ اداغیده "یازیغ!" اېکن شور پیشانم، دېب قۉیدی. قدم بابا قنی گپیر چی آنه‌سی،- دېیه خاتینی گه سۉز بېردی. خاله کۉرگن توشینی منه بونده‌ی حکایه قیلدی:

         - ایشانه بېرینگ چال! مېن کۉرگن توش هر دایم اۉنگیدن کېلگن، - دېدی-ده، اوچمه -اوچ بۉلیب تورگن آیاق کییمنی ایریم سَنب، یاقه سیگه "تف-تف"لگنچه کاوش پایلرینی تۉغریلب قۉیدی،- توش کۉریبمن اېکن، توشیمده حاویلمیزنی تۉلدیریب برگ یازیب تورگن آلیچه درختیمیز آپاق بۉلیب قییغاس گلله‌گن‌میش. حاولی تۉله قیزیل گل‌میش. تۉلین آی یالقینلریگه ‌چه یلیب(چه یلماق/ آلوده شدن-ایجابی معناده)، اۉزگچه توس آلگن. چیرایدن بغری دلینگیز آچیلیب، کۉزیز قونب کېته‌دی. قره‌ب قیزغیمتیر رنگیدن تۉیمه‌یسیز. کون اۉرته اېمش، کۉزلریمگه غلطی‌راق کۉرینه یپتی غاو گلله‌گن آلیچه درختیمیز. نیمه حکمت؟ دېیه یقیندن تیکیله من. نې کۉز بیلن کۉره‌ی که، آلیچه درختی نینگ تنه‌سیدن یوقاریگه قره‌ب الّه قیسی قاره قلین چیگیرتکه‌لر اۉرمه‌لب بارماقده. سان- سناقسیز قاپ-قاره چیگیرتکه‌لر اش-پش دېگونچه آپاق شوگینه تۉپ-تۉپ بۉلیب آچیلگن درخت گللرینی یېب، یلمب تشه‌دی. بیر پسده یالانغاچلنگن آلچه اغاچی کۉساوده‌ی قاره‌ییب کېتدی. قۉلیمگه سوپورگی آلیب، هی هی لب، زار قالگور قاره حشراتلرنی قوویب ساله‌ی، دېب تشلنه من، فایده قیلمه‌یپتی. آوازیم باریچه یاردم قیلییلر دېب قیچقیره من. هیچ کیم دادیمگه یېتمه‌یدی. بولر قنده‌ی مخلوق، دېب قۉرقیب دَغ-دَغ تیتره‌یمن. قولاغیمگه "شیطانله‌یپسن آنه‌سی تۉغری یات"،- دېگن سۉز اېشتیلدی. بدنیم جونجیکیب، اویغانیب اۉنگله‌نیب قره‌سم توشیم اېکن. "استغفرالله!"، اۉزینگ اسره تنگریم دېب جاییمگه اوزه‌له توشدیم. یوره‌گیم تۉلیب ییغله‌دیم. اېرته توریب خدا یۉلیگه دېیه ایس چیقردیم و قۉشنیلرگه ترقتدیم.

          چمن خاله نینگ بو توشی قدم و بیره‌ملرنی اۉیلنتیریب قۉیدی. "یاپیریم ای! بیر بلا بۉلمه‌سین تغین"- دېگن خواطر گپلر خاله نینگ ایچیدن اۉته‌یپتی. قدم بابا و بیره‌م تاغه‌لرنینگ قصّه‌سی هلی بېری توگه‌مه‌یدی... قویاش قیزیب کېله‌پتی. ساعت توشدن کېین ایکّی اېدی چمه‌سی. بیردن تی وی برنامه‌سی تۉخته‌تیلیب، قۉقیسدن ژورنالیست نینگ "شاشیلینچ خبر!"-دېگن اعلانی تلویزون پرده‌سیده کۉریندی. کېیتیدن: " حرمتلی وطنداشلر، بوگون ساعت ایکّی ده خدا و خلقیمیز دشمنلری قیز باله‌لر مکتبیده اولکن پارتلش صادر قیلیب کته فاجعه یره‌تدیلر. یورتیمیزنینگ کېلگوسی میوه‌لری بۉلمیش 90گه یقین16-8 یاشگچه بۉلگن معصوم قیز باله‌لریمیز قربان بۉلدیلر. خبر تفصیلاتینی کېینگی کۉرستولرده اعلان قیله‌میز. صبرلی بۉلینگیز، تۉزیم بېرسین"!- دېیلدی.

         بو خبرنی اېشیتب تورگن قدم بابا، بیره‌م تاغه و چمن خاله‌لر هرکونگی گپ دېمه‌ی، هیجاندن آیاق-قۉلی ساوویب دانگ قاتیب قالدیلر. تلویزون پرده‌سیده کۉز کۉریب، قولاق ایشیتمه‌گن دهشتلی منظره: قۉللر بیر یاقده یاتیبدی، آیاقلر باشقه یاققه، یوره‌ک، جگر، ساچ، کاووش، مکتب انجاملری هر تامان؛ و اېنگ دهشتلی‌سی قیزگینه‌لر نینگ تنه اعضالری ساچیلیب، درختلرگه ایلینگن حالتلر...

         بۉلیب اۉتگن وضعیتدن چمن خاله نینگ گپیریشگه تیلی بارمه‌ی قالدی. اره‌دن بیر کون اۉتدی. بیره‌م هلی یم شو یېرده دوستی نینگ اوییده. ینه غم و غصّه، درد و حال قیلینماقده اېدی. صحبت اوجیدن سهل- پل پسه‌یرکن، چمن خاله بیر پیاله چاینی هوپلب توریب:

         - آته‌سی! نیمه قیله سیز اېسکی الملرنی تازه‌لب، بهادرنی اۉیله‌نگ بهادرنی. یاشی اۉتّیزدن آشه‌ی دېب قالدی. بېش کونیم بارمی یۉقمی، آرزو-ارمانیمنی گۉرگه آلیب کېته‌منمی؟ شونی آیاغینی چتمه‌یسیزمی؟ باله‌م نینگ تۉیینی کۉریب قاله‌ی مېنم آنه بۉلیب،- دېدی.

          شوندن سۉنگ صحبت چمن خاله نینگ دېگنلریگه کۉچدی. آلدیندن گپله‌شیب یورگن اویلنتیریش مسأله‌سی تېزلشه‌یاتگن بۉلدی. قوتلوغ نگارنی کۉز تگیگه آلیب قۉیگن چمن خاله کېلین قیلیشگه اېندی عقلی یېتدی. بو یاغی تۉیگه تردد. بهادر و نگارلرنینگ غایبانه اونشتیریش ایش و مراسملری بیتدی. ینه بیر هفته‌دن کېین بهادر جبهه‌دن-عسکرچیکلیدن تۉینی اۉتگزیشگه کېله‌دی. آته -آنه اینتیقلیک بیلن کوته‌یاتیر.

          قوتلوق نگار و بهادرلر مجازی ترماقلر آرقلی بیر-بیری بیلن یازیشیب، گپله‌شیب، سېوگی-محبّت خیالینی سورماقده‌لر. بولر هلی جانلی دیدارگه اېریشه آلمه‌گنلر. عایله قوریش الفباسی تۉیدن کېین باشلب اۉرگنیله‌دی. اونگچه عنعنوی تۉسیقلر سبب سېوگی شربتیدن قانیقیش یۉق... بهادر آته –آنه‌سی، یقینلری بغریده. ایکّی هفته اۉته‌دی کېته‌دی. بویاغی کۉریب قۉییلگن تیارگرلیکلر آرتیدن نوبت(ناتؤغری یازیلگن ایکن) ایکّی قلبنی توتشتیریش، شادیانه کېچه، اۉی-کولگیلرگه؛ تۉینی آمان -اېسان اۉتکزیش کېره‌ک.

         حویلی برنده‌سی هر تور بېزه‌کلر ایله یسه‌تیب قۉییلدی. کویاو و کېلین نینگ یقینلری تۉپله‌نیشگن. تۉی بیلن باغلیق معرکه: قۉناقلرگه آش تارتیش، ساوغه‌لر بیلن سیلش و باشقه مراسم بجا کېلتیریلدی.

         تؤی اوجیده. چیراق نورلری آستیده ایکّی کۉنگیل نینگ قاوشیش آنلری اېدی. همّه شاد و خورسند. کوی-قۉشیق، یاشلرنینگ مستانه کولگی ساچیب، رقصگه توشیشلری یوره‌ک زنگینی یوییب کېته یپتی. حاویلی ایچیده کته-کیچیک یوزدن آشیق تۉیچیلر-و، مهمانلر حاضر و ناظر اېدیلر. ینگی کېلین و کویاوگه ایلیق سۉزلر، تیلک-ایستکلر ایتیله‌یپتی. کېلین نینگ آته- آنه‌سی، قدم بابا، چمن خاله‌لر نگار و بهادرلرنی اۉرته گه آلیب اېسته‌لیککه عکس آله‌یپتیلر. قدم بابا لبلرینی جفتلب:

         «ایکّی قلدیرغاچگه ایزگو تیلک بیلدیره من، رزقی بوت، دسترخوانی تۉکین بۉلسین آمین... عمرلری اوزون بۉلسین خداییم» سۉزینی ایتر-ایتمس بهادر، نگارلر تورگن ایوان آستیده گرمیلّه‌گن مدهش پارتلش یوز بېردی. اۉیین - کولگی عزا- ماتگه ایلندی قالدی. کېلگنلرنینگ یرمیدن کۉپی نابود بۉلیشدی. قیامت قۉپتی دېیه وېرینگ. ییغیب، تېریب آلرده‌ی احوال اېمسدی. یانیب تورگن چیراقلر اۉچدی. تۉیخانه‌نی قاپ-قاره تون چۉلغه‌دی. جانینی آلیب قاچگنلر بۉلگندیر... بیراو-بیراونینگ غیمیده اېمسدی. عین دمده شهرنینگ باشقه نقطه‌لریده، ولایتلر و بوتون یورتده قنچه‌دن - قنچه پارتلش بۉله‌یاتگی؛ کیم قنچه انسانلر قانی یېرنی قیپ-قیزیل قیلیب تشله‌یاتگنی یالغیز اۉزیگه عیان. بیر قره‌گنده بو اۉلیمستان یورتده عادّی واقعه گه ایله‌نیب قالگن شونده‌ی ماتم کونلرگه، ملهم بۉلگووچی هیچ کیم قالمه‌گنی شو دهشتلی پارتلشدن عیان بۉلدی.

         اوچ کون اۉتیب قبرستان سری یۉل آلدیم. گور اوستیگه گورلر قه زیلیب مزارستان کینگه یب، کؤپه یب کیتگن. قره سم قیزه‌لاقلرنینگ قبرلری اوزره قیزیل یلاولرهیپلپیره‌یپتی. 90گه یقن یاش قیزه‌لاقلرنینگ قاتللری کیم؟ اۉلگن گودکلردن سۉره‌سم، ساکن، ساووق قبر آستیدن جواب کېلمه‌یدی. (قیته بیر قره ب چیقینگ برادر یومشه تینگ علاجی باریچه؟) باشیمنی چنگلـله گنچه کؤز اوزمسدن کۉککه اوزاق تیرمیله من. یولدوزلرنینگ تونلری تینمی جیمرلشی-یو، سیس سیز کولیشلری حسابگه آلینمَسه، او یاقدن هم جواب یۉق...چیکسیز کائینات و ماوی آسمان هم یتیم باله کبی یالغیز تشلب کیتیلگنده ی گویا. زمین اتلمیش بارلیق نینگ سؤلیم بغریده بیزمی فقط تنها! باشقه سیاره لرده هم قاره کونلر بارمی یؤقمی او هم حاضرچه بیزگه قارانغی. شونیسی معلومکه، یرده بختلی یشه یاتگن بار!

          شونده ی قیلیب، نگار و بهادرلرنینگ تۉیی، آرزو -ارمانلری سېوگی-مجبتی اویینی اېمس، قبرستاننی بېزه‌یاتگن بۉلدی.