تیل و ادبیّات
علمی،ادبی،تیلشناسلیک،حکایه،قصّه،درامه،رمان

قدیمـگی تـورکی شعریت ژنرلری 

بیرینچی قسم

یازمه و آغزه کی ادبیاتیمیز إیلدیزلری مینگ أیللیکلر توبیدن سو إیچه دی. بو معظّم ادبیات اؤزیگه یره شه ادبی شکل و ژانرلریگه هم ایگه بؤلگن. قدیمگی ادبی ژانرلر تاریخدن قالگن کهنه بیتکلریمیزده مهرلب کیتیلگن. بولردن اؤنگه یقینینی اولوغ بابامیز علیشیر نوایی اؤز اثرلریده قید ایتیب کیتگن بؤلسه، ینه بیر قیسمینی بویوک تورکشناس محمود کاشغری، اولکن یوسف خاص حاجب و قالگن کتته قسملری ایسه اورخون اینه سای و تورفان... بیتیکلریده یازیب قالدیریلگن. ایندی، شو ایسکی ادبی ژانرلردن ائریملرینی سنب اؤته میز و نوبتده گی مقاله لریمیزده اولر حقیده، تؤلیق و بتـفصیل معـلومـات بیـره میز: بیلیگ -bilig.اؤتلوک o’tluk-، تبزوغ-'tabzug’، سَندروش sandrush-، أیغی-یؤقلاو -yig’-yo’qlov، تؤرتلیک -to’rtlik، تویوق-tuyuq و باشقه لر. حرمتلی اؤقووچیلر                                                                                     بو تورکوم مقاله لرنی یازیشدن آلدین منه بولرنی تاکیدله ماقچی ایدیم. مذکور قدیمگی ادبی ژانرلرنی بیریب باریشدن مقصد تیلداشلریمیزنی تفکّر قیلیشگه اونده ش، اؤزلیگی و کیملیگینی انگلش، بیلیشگه تشویق ایتیشدیر.اخ! اؤزبیک لیگیمیز/ تورک لیگیمیز ماهیتیگه اهمیت قره تسک؛ سیزنی-کو، بیلمه دیم مینینگ إیچیم ویران، جانیم و روح و راونیم آغدر-تؤنتر بؤلیب کیته دی. باردی شولردن بیر قـه تیمینی تیلگه آلیشیم بیلن عرب پرستلر هجومیگه دوچ کیله من. تکفیر تاشلری باشیمگه یاغیله باشله یدی. نیمه؟ بیر سین می تورکلیک/ اؤزبیکلیک تاشینی کؤکسیگه اورگووچی؟ یا سینگه قالیبدیمی شو گپلر دیه اؤزیمنی کایئیمن، قیئنه یمن راستینی سؤره سنگیز.

إیشانه بیرینگ، اؤزبیک لیگیمیز نم تارتیب، مسخ بؤلگن، رنگ و قوتی اؤچیب ساپ بؤلیب بارماقده. همّه إیشنی بیر یاققه سوریب، برچه میز شو معمّاگه تــَـرمَـشسک هم کملیک قیله دی عزیزلر. بیزنی باسقینچی عرب فرهنگی اؤزیگه منقورت قیلیب آلگن؛ نیگه شوعادّی مساله نی توشونگیمیزو بیلگیمیز کیلمه یدی؟ نیگه اخیر؟!

منه بو آغریقلی گپلرگه نیمه دیئیسیز حرمتلی ملتداشلریم؟

- عرب سؤزلیگیده بیتّه هم اؤزبیکچه سؤز یؤق؛ عکسینچه اؤزبیک تیلیمیزنینگ 40%یدن آشیغینی عربچه لغتلر تشکیل ایته دی؛

- مینگ أیل دوامیده عرب اوچون و عرب دینی ایده لوگیه سینی عالمگه یائیش اوچون جان بیریب- جان آلیب، اوچ قطه ده حکمران قیلگن خان و خاقان، پادشاه و سلطانلریمیزنی نیمه دیئسیز؟

- یره تگن پروردگار/الله هم عرب، او عربچه صفت( قهّار، جبار، کویدروچی، یاندرووچی، ظالم، جهادچی، سؤکانغیچ...)لرگه آراسته؛

- توغیلیشیمیز بیلن قولاغیمیزبخت سیزلیک اونلری( اذان)بیلن آچیله دی؛ - آتلریمیزنینگ تخمین 99%ی عربچه؛ حال بوکه، عربلرده بیرارته هم اؤزبیکچه اسم یؤق؛

- ادبیاتیمیزنینگ وزن و ژانرلری عربچه ایمسمی؛

- مقدّدپس(؟) قرآن کتابیمیز عرب تیلیده؛

- خدانینگ(؟) ایلچیسی، پیغمبر محمد عرب؛ - چؤقینیش، تاپینیش تامانیمیز مکّه؛

- نماز- نیازیمیز عرب تیلیده؛

- حاجی بؤله ئین دیه باله-چقه نینگ آغزیدن اوریب، تاپگن- توتگه نینگیزنی عرب شیخلریگه باریب تاپشیریب کیله سیز؛

- ایر- خاتینلیک محبت رشته لری عربچه نکاح( اینگ جیرکنچ الفاظ، سؤکینیش، افلاس و حقارت) خطبه سی إیله ابتدا تاپه دی؛

- بو یازوغ عالمنی ترک قیلیب کیتگوده ی بؤلسنگیز ینه باشینگیز اوزره، مقدس کتابدن عربچه توهینلر، عرب تیلیده قرغیش، سؤکینیش، یاوزلیک حرارتی إیله یوغریلگن بی معنی جمله لر ینگیره ی بیره دی؛

- نریگی(؟)دنیا داستانلری هم عربلر قؤلیده!

- باسقینچی عربلر یورتیمیزنی اشغال قیلیب، اؤن مینگلب تورکلیلرنی قیرغین- بارات قیلگنی نینی تاریخیگه حواله قیله میز  

و دوامی ---

خوش، ایندی سیز ائتینگ عزیزلر. اؤزبیکچیلیکدن نیمه قالگن بیزده؟ اوستیگه-اوستک شو بخت سیزلیکلر عوضیگه قاری، ملا، آخوند، مولوی، صوفی، شیخ، عارف...لرگه پول هم تؤله میز. اؤلرنی باقیش بیلن آواره خلقمیز دوستلریم.             بو بیتیکلرنی تؤغری توشینیشینگیزنی سؤره یمن. مین ایرقچی، قوم پرست ایمس من. عربلرگه هم هیچ قنده ی عداوتیم یؤق. عکسینچه حرمت قیله من. اولر هم بیز کبی انساندیر. مین فقط و فقط، اولرنینگ اعتقادی ایدالوژیسیگه قرشی من.

میلی، ادبی علاقه لر بؤلسه مرحمت، إیکّی تامانلمه بؤلسین-ده.

خلص، بیشیکدن قبرگچه بؤلگن بو قیسقه حیاتنی عربلرگه تاپشیریب قؤئیگن میز. مینگه تینچلیک بیرمه یاتگن ملی درد حقیده قیسقه قیلیب منه شولرنی یازدیم. بیتگنلریم خطامی، سیز اونگه قرشیمیزسیز؟ التماس، سؤکمسدن، تکفیر قیلمسدن، تهدید قیلمسدن آلدین یازینگ، فکر بیلدیرینگ، استدلال قیلینگ. تورک دیگنده غروریمیز کؤککه سپچیدی. شومی سیز سیوگن، تورکلیک، اؤزبیکچیلیک؟ اؤتمیشده خلقیمیزنینگ مستقل اؤز حرکت، فعالیت و ملی دنیا قره شیدن کیلیب چیققن آغزه کی و یازمه ادبیاتی بؤلگن دیب یوقاریده یازدیم. شو ادبیات اؤز مستقل ژانرلریگه ایگه بؤلگن. مذکور ادبی شکللر سانی انچه گه یته دی. بولر بابیده نوبتده گی مقاله میزده سؤز یوریته میز یا نصیب.

توره إیشانچ گانادا/ تورنتو

ارسال در تاريخ 2020/1/16 توسط ایشانج
.: Weblog Themes By Blog Skin :.

اسلایدر